Portfolio

Boeken

sporen van sobibor

NIOD/WBooks 2024

Niemand mocht Sobibor terugvinden. Bij hun vertrek maakten de nazi’s het vernietigingskamp met de grond gelijk en plantten ze bomen op de resten. Zeventig jaar later verschenen archeologen op het terrein. Schep voor schep haalden ze een verschrikkelijke geschiedenis boven.

Ik schreef de publiekspublicatie bij het NIOD-project over de opgravingen in Sobibor. Het rijk geïllustreerde boek is in vier talen verschenen: naast Nederlands ook Engels, Duits en Pools.

“Bij alle geestdrift over de soms spectaculaire vondsten gaat Schumacher gevoelige vragen niet uit de weg.” – Frankfurter Allgemeine Zeitung

“Indrukwekkend boek. Schumacher brengt de archeologie van het vernietigingskamp in prachtige, terughoudende taal in beeld.” – Donau

“Dit boek grijpt je als lezer geregeld bij de keel. Bij Schumachers beschrijving van de vondst van een pop hou je het niet droog.” – WO2 Onderzoek Uitgelicht

leven in bezet nederland

NIOD/Spectrum 2017, 2019

De NIOD-serie Leven in bezet Nederland vertelt het verhaal van de bezetting vanuit het perspectief van de gewone Nederlander. Het deel over 1942 schreef ik in mijn eentje, het deel over 1944 samen met Jan van Oudheusden. Andere auteurs van de serie zijn Wichert ten Have, Robin te Slaa, Elias van der Plicht en Ad van Liempt.

“Een prachtige synthese van recent onderzoek over Nederland en de Tweede Wereldoorlog, die ook voor een niet-academisch publiek meer dan toegankelijk is.” – BMGN

“Een nieuw standaardwerk over de bezetting.” – NRC Handelsblad

de koe knikte ja

Querido 2018

In het oude Athene kregen koeien voor de slacht water op hun kop gesprenkeld om ze zogenaamd instemmend te laten knikken. Tegenwoordig staan er lachende dieren op vleesverpakkingen. We hebben lang genoeg weggekeken van de waarheid achter onze eetgewoonten.

Voor de pamflettenserie van Querido schreef ik een pleidooi voor veganisme in de vorm van een eet-autobiografie – van kroketten naar tempeh.

“Lucide, overtuigend en prachtig geschreven.” – Derk Walters

“Schumacher is een ethische eter die er – gelukkig – voor waakt zijn overtuigingen al te veel op te dringen.” – Thomas Heerma van Voss

mau en gerty

Querido 2016

Nadat ze eind 1938 door de nazi’s uit Wenen is verdreven, reist de jonge schrijfster Gerty Kelemen naar de Verenigde Staten. Maar als ze onderweg de charismatische oliehandelaar Mau Hanemann ontmoet, besluit ze onverstandig te zijn. Ze komt bij hem wonen in Amsterdam.

De levens van Mau en Gerty trekken een spoor door Europa, langs Hongarije en Litouwen, van Londen tot Parijs en via Westerbork naar Bergen-Belsen. In de kampen houdt één wens Mau en Gerty gaande: om op een dag hun dochtertje terug te zien, dat ze in de onderduik hebben weggegeven.

Door de boekenredactie van NRC Handelsblad werd Mau en Gerty verkozen tot een van de mooiste boeken van de eerste helft van 2016.

“Voortreffelijk boek. Behalve een aangrijpend familierelaas ook een compacte overzichtsgeschiedenis van de Europese joden in 19de en 20ste eeuw.” – Michel Krielaars, NRC Handelsblad (★★★★)

hier woont een nsb’er

Boom 2010

Tienduizend Amsterdammers waren tijdens de bezetting lid van de NSB. Wat betekende het om in die extreme tijd voor het nationaalsocialisme te kiezen? Konden NSB’ers zich nog vertonen bij vrienden en familie? En hoe ver gingen ze om de bezetter te helpen?

Samen met Josje Damsma dook ik in de ledenmassa van een partij waarvan vaak alleen de prominenten bestudeerd zijn.

“Een mooie studie. De modale NSB’er leek dus niet op ons moralistische clichébeeld.” – Bart van der Boom, De Volkskrant (★★★★)

Korter werk

filmjournalistiek

Grofweg de eerste tien jaar van filmplatform Cineville behoorde ik tot een kleine redactie die de teksten schreef voor de website en sociale media. Zo hielp ik een eigen stem ontwikkelen die een jonger publiek naar artistieke films wist te trekken. Ik maakte de groei mee van Amsterdams initiatief naar een club van vijftigduizend pashouders in het hele land.

Ik interviewde de legendarische regisseur Bernardo Bertolucci over zijn desillusies. Ik schreef over films die me verzoenden met de boetes voor mijn te laat ingediende btw-aangiftes. Ik zette een blind-date-rubriek op die mijn geloof in de liefde aan het wankelen bracht. En ik presenteerde dertig afleveringen van de Cineville podcast.

“Hoewel het overduidelijk is dat presentator Erik Schumacher en zijn gasten een imposante filmkennis hebben, is het vooral het enthousiasme van het team dat aanstekelijk werkt.” – Podcast van de Week in de VARA Gids

Ook buiten Cineville was ik actief in de filmjournalistiek. Ik was tien jaar lang vaste medewerker van De Filmkrant, waarvoor ik nieuwtjes leerde jagen in de Nederlandse filmindustrie. Acht jaar lang schreef ik filmrecensies voor de Uitagenda Rotterdam.

historische artikelen (selectie)
  • ‘Vergeten of onderbelicht?’, WO2 Onderzoek Uitgelicht 13, 2 (2024).
  • ‘Nachwort’, in: Daan Heerma van Voss, Eine verspätete Reise (Frankfurt am Main: Büchergilde Gutenberg 2020) 85-92.
  • ‘Oog in oog met de collaborateur: NSB’ers in het museum’, WO2 Onderzoek Uitgelicht 6, 1 (2017).
  • ‘”Such creatures do exist.” Zappa, Girls en het Joodse prinsessendom’, in: Remco Ensel, red., Sjacheren met stereotypen. Essays over ‘de Jood’ als sjabloon (Amsterdam: Menasseh Ben Israel Instituut 2016) 24-29.
  • ‘Jan Zwartendijk’, in: Jaap Cohen en Hinke Piersma, red., Moedige mensen. Helden in oorlogstijd (Amsterdam: Boom 2014) 127-130.
  • ‘Transitional justice in the Netherlands after World War II’, in: Nico Wouters, red., Transitional justice and memory in Europe, 1945-2013 (Cambridge: Intersentia 2014) 133-172, met Peter Romijn.
  • ‘Een opportunistisch saluut aan het nieuwe Amerika’, Historisch Nieuwsblad (juli 2012).
  • ‘De brandende ambitie van Catharina de Grote’, Historisch Nieuwsblad (augustus 2011).
  • ‘Kameraden in de knokploeg van Koot’, Ons Amsterdam (februari 2011), met Josje Damsma.
  • ‘De strijd om de straat. Hoe NSB’ers in oorlogstijd met hun tegenstanders botsten’, Geschiedenis Magazine (januari 2011), met Josje Damsma.
  • ‘”De strijd om Amsterdam”. Een nieuwe benadering in het onderzoek naar de NSB’, Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden 124, 3 (2009) 329-348, met Josje Damsma.